2. Preventie en screening

Vaccinatie-adviezen

Het Humaan Papillomavirus (HPV) kan verschillende soorten kanker veroorzaken, met baarmoederhalskanker als bekendste. De staatssecretaris van VWS vraagt de Gezondheidsraad dit verslagjaar om op korte termijn te adviseren of het aantal HPV-prikken voor mensen boven de 15 jaar omlaag kan van drie naar twee. Aanleiding daarvoor zijn adviezen van de Engelse Joint Committee on Vaccination and Immunisation en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De Commissie Vaccinaties concludeert dat twee doses inderdaad voldoende zijn voor mensen van 15 jaar en ouder: het effect is voldoende robuust en overtuigend om de vaccinatie daartoe te beperken. Voor jongere kinderen adviseert de raad het aantal prikken op twee te houden, waarmee alle leeftijdsgroepen voortaan twee doses vaccin zouden krijgen. De staatssecretaris neemt het advies over op de dag van publicatie.

Twee doses HPV-vaccinatie voor alle leeftijden Het advies Aanpassing doses HPV-vaccinatie is opgesteld door de Commissie Vaccinaties en op 30 augustus aangeboden aan de staatssecretaris van VWS.

In 2022 geeft de Commissie Vaccinaties op verzoek van de staatssecretaris van VWS nog een aantal adviezen over vaccinaties. De commissie adviseert bijvoorbeeld om vaccinatie tegen Meningokokken B (MenB) vooralsnog niet op te nemen in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Voor jonge kinderen is vooral het lage aantal ziektegevallen in combinatie met de bijwerkingen en de ongunstige kosteneffectiviteit doorslaggevend om momenteel niet alle jonge kinderen te vaccineren tegen MenB. Voor adolescenten is het aantal ziektegevallen nog lager. Bovendien is onzeker of de bescherming voldoende lang aanhoudt en leidt vaccinatie niet tot groepsbescherming. Individuele ouders kunnen er wel voor kiezen hun kind buiten het RVP om te laten vaccineren.

Vaccinatie tegen meningokokken B vooralsnog niet in het RVP Het advies Vaccinatie tegen meningokokken B: update is opgesteld door de Commissie Vaccinaties en op 12 oktober aangeboden aan de staatssecretaris van VWS.

Het doel van het RVP is om de bevolking te beschermen tegen ernstige infectieziekten. Daarbij gaat het om bescherming van individuen in kwetsbare groepen, het opbouwen van groepsbescherming, en het uitbannen van ernstige infectieziekten. Op verzoek van de staatssecretaris van VWS evalueert de Gezondheidsraad het schema van het RVP. De raad constateert dat alle vaccinaties bijdragen aan de doelen van het programma en adviseert dan ook ze allemaal te behouden. Wel is het beter om een aantal vaccinatiemomenten te verschuiven. Op die manier ontstaat een optimaal vaccinatieprogramma. Vanwege dat optimale programma vindt de raad het niet wenselijk om mensen de keus te geven om te schuiven met aantal vaccinaties of prikmomenten; dat kan leiden tot verminderde bescherming. Wel zou het goed zijn om vaccinaties die niet in het RVP zitten, maar die voor individuen gezondheidswinst kunnen opleveren, beter bekend en toegankelijker te maken.

Beperkte aanpassingen in Rijksvaccinatieprogramma Het advies Evaluatie schema Rijksvaccinatieprogramma is opgesteld door de Commissie Vaccinaties en op 7 september aangeboden aan de staatssecretaris van VWS.

Adviezen COVID-19-vaccinatie

Een uitgebreid verslag van de adviezen voor COVID-19-vaccinatie beschrijven we in het hoofdstuk ‘COVID-19-gerelateerde adviezen’.

Vaccinatie 5-11-jarigen bij omikron Het advies Actualisatie advies vaccinatie van 5- tot en met 11-jarigen tegen COVID-19 is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 19 januari aangeboden aan de minister van VWS. Booster niet nodig voor alle adolescenten Het advies Boostervaccinatie van adolescenten tegen COVID-19 is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 4 februari aangeboden aan de minister van VWS. Tweede booster voor 70-plussers Het advies Tweede boostervaccinatie tegen COVID-19 is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 18 februari aangeboden aan de minister van VWS. Toepassingskader revaccinatie tegen COVID-19 Het advies Toepassingskader revaccinatie tegen COVID-19 is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 25 maart aangeboden aan de minister van VWS. Stel tweede booster beschikbaar voor 60- tot en met 69-jarigen Het Vervolgadvies tweede boostervaccinatie tegen COVID-19 is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 25 maart aangeboden aan de minister van VWS. Moderna-vaccin niet inzetten voor kinderen van 6 tot en met 11 jaar Het advies Inzet Moderna-vaccin bij kinderen van 6 tot en met 11 jaar is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 7 april aangeboden aan de minister van VWS. Novavax-vaccin tegen COVID-19 alleen als mRNA-vaccin niet kan Het advies Revaccinatie tegen COVID-19 met het Novavax-vaccin bij volwassenen is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 5 oktober aangeboden aan de minister van VWS. Het advies Vaccinatie tegen COVID-19 met het Novavax-vaccin bij adolescenten is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 5 oktober aangeboden aan de minister van VWS. COVID-19-vaccinatie onder 6 jaar alleen bij kinderen met hoog medisch risico Het advies COVID-19-vaccinatie van kinderen van 6 maanden tot 6 jaar is opgesteld door de Subcommissie Vaccinaties COVID-19 en op 15 november aangeboden aan de minister van VWS.

Screening op kanker

De Gezondheidsraad adviseert in het verslagjaar om geen landelijk bevolkingsonderzoek naar huidkanker in te stellen, maar vooral in te zetten op voorlichting en gedragsverandering. Er is namelijk geen wetenschappelijk bewijs dat een dergelijk bevolkingsonderzoek zinvol is.

Geen algemene screening op huidkanker Het advies Screening op huidkanker is opgesteld door de Commissie Bevolkingsonderzoek en op 5 juli aangeboden aan de minister van VWS.

Het bevolkingsonderzoek naar darmkanker screent sinds 2019 mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar elke twee jaar. In 2021 werd de Gezondheidsraad gevraagd om het programma te evalueren en om te beoordelen of het bevolkingsonderzoek te optimaliseren is. De Commissie Bevolkingsonderzoek concludeert dat het huidige programma effectief is en een gunstige verhouding heeft tussen nut en risico: het levert relatief veel gezondheidswinst op ten opzichte van de belasting voor mensen. Eén keer extra screenen rond een leeftijd van 50 in plaats van 55 jaar levert volgens de commissie gezondheidswinst op, zonder al te belastend te zijn. Voordat dit kan worden ingevoerd is een proefbevolkingsonderzoek nodig. Een beloftevolle ontwikkeling is risicostratificatie, waarmee de screening beter zou kunnen aansluiten op groepen die verschillen in het risico op de ziekte, zoals mannen en vrouwen en oudere en jongere mensen.

Proef met eerder starten bevolkingsonderzoek darmkanker Het advies Evaluatie en optimalisatie van het bevolkingsonderzoek darmkanker is opgesteld door de Commissie Bevolkingsonderzoek en op 14 december aangeboden aan de minister van VWS.

Preventie van gehoorschade

In het Convenant preventie gehoorschade versterkte muziek heeft de overheid maatregelen opgenomen om gehoorschade door blootstelling in de privésfeer, bijvoorbeeld bij de sportschool of tijdens concerten, te voorkomen. Het huidige (derde) convenant is in 2022 voor een jaar verlengd. De staatssecretaris van VWS heeft de Gezondheidsraad om advies gevraagd over vervolgbeleid. Om gehoorschade te voorkomen, adviseert de Commissie Preventie gehoorschade van de Gezondheidsraad om het maximale geluidsniveau terug te brengen naar 100 decibel, en zo aan te sluiten bij omringende landen en bij het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), dat ook rekening houdt met het belang van muziekbeleving. Verder adviseert de raad om de bestaande preventieve maatregelen voort te zetten, zoals het stimuleren van het gebruik van gehoorbescherming en het geven van voorlichting.

Verlaag geluidsniveau versterkte muziek naar 100 decibel Het advies Gehoorschade door versterkte muziek is opgesteld door de Commissie Preventie gehoorschade en op 30 november aangeboden aan de staatssecretaris van VWS.

Beweegrichtlijn voor jonge kinderen

Regelmatig bewegen en niet langdurig stilzitten is belangrijk voor de gezondheid en goede ontwikkeling van jonge kinderen. Maar het is niet mogelijk om kwantitatieve richtlijnen voor jonge kinderen af te leiden uit het bestaande onderzoek. De Gezondheidsraad adviseert de minister voor Langdurige Zorg en Sport daarom om meer onderzoek te doen en om naast de bestaande beweegrichtlijnen die de Gezondheidsraad adviseerde in 2017 – die gelden vanaf 4 jaar – gebruik te maken van de beweegadviezen voor jonge kinderen die de WHO heeft opgesteld.

Laat jonge kinderen regelmatig bewegen en weinig langdurig stilzitten Het Beweegadvies voor kinderen van nul tot en met vier jaar is opgesteld door de Commissie Beweegadvies 0-4 jaar en op 22 februari aangeboden aan de minister voor Langdurige Zorg en Sport.

WBO-vergunningen

In het verslagjaar geeft de Gezondheidsraad drie adviezen over vergunningaanvragen van onderzoeksinstellingen in het kader van de Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO). Alle drie de adviezen zijn positief. Het gaat om onderzoek naar gepersonaliseerde darmkankerscreening en om twee amendementen op eerdere vergunningen: landelijk wetenschappelijk onderzoek naar de 13-wekenecho (IMITAS-studie) en onderzoek van de niet-invasieve prenatale test (NIPT).

WBO: onderzoek naar gepersonaliseerde darmkankerscreening Publicatie: 12 mei 2022 WBO: amendement bij landelijk wetenschappelijk onderzoek naar de 13 wekenecho – de IMITAS studie Publicatie: 15 juli 2022 WBO: amendement bij proefbevolkingsonderzoek naar de invoering van de niet-invasieve prenatale test (NIPT) Publicatie: 15 juli 2022