Speciale activiteiten

100ste vergadering vaste commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (GBBS)

Op 9 februari 2024 vond de 100ste vergadering plaats van de vaste commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (GBBS). De commissie is geïnstalleerd op 27 maart 2007 en heeft tot nu 57 adviezen uitgebracht. De commissie beoordeelt stoffen waaraan werknemers blootstaan op toxische eigenschappen en gezondheidseffecten. Dit kan leiden tot een aanbeveling voor een gezondheidskundige advieswaarde voor beroepsmatige blootstelling.

Werkbezoek pSG Abigail Norville aan B30

Op 20 februari 2024 bracht plaatsvervangend secretaris-generaal (pSG) van het ministerie van VWS Abigail Norville een bezoek aan een aantal organisaties die gehuisvest zijn aan de Bezuidenhoutseweg 30 (B30): de Nederlandse Sportraad, de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Gezondheidsraad.

Inspiratielunch 2024-2030

De Gezondheidsraad organiseerde op 7 maart 2024 een inspiratielunch over de strategie van de raad voor de periode 2024-2030. Om de strategie aan te scherpen wilde de raad zich laten inspireren door relaties bij overheidsdepartementen, kennisinstituten en andere adviesraden.

Benoeming erelid Maartje Schermer

Hoogleraar Filosofie van de geneeskunde Maartje Schermer werd op 26 maart 2024 door voorzitter Bart-Jan Kullberg benoemd tot erelid als blijk van waardering voor haar bijzondere verdiensten voor de Gezondheidsraad en voor de volksgezondheid in bredere zin. Prof. dr. Maartje Schermer was voorzitter van de vaste commissies Ethiek en recht, Vaccinaties en van het CEG. Tijdens haar voorzitterschap is een groot aantal gezaghebbende adviezen verschenen.

Bijeenkomst Nationaal Sportcentrum Papendal

Op 24 april 2024 vond een gezamenlijke bijeenkomst van Haagse adviesraden plaats op Nationaal Sportcentrum Papendal in Arnhem. Deze bijeenkomst was georganiseerd door de Nederlandse Sportraad, de Raad voor de Volksgezondheid & Samenleving, de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Gezondheidsraad en NOC*NSF. Doel van de bijeenkomst was om samen met adviesraden én de beweeg- en sportwereld na te denken over hoe deze partijen gezamenlijk bij kunnen dragen aan het terugdringen van de grote verschillen in gezondheid en welzijn.

Werkbezoek WUR

Het bestuur van de Gezondheidsraad bracht op 26 juni 2024 een bezoek aan Wageningen University & Research (WUR). Het doel was om de aan de WUR verbonden raadsleden (nader) met elkaar en de bestuurders van de Gezondheidsraad te laten kennismaken, de onderlinge banden te verstevigen en van gedachten te wisselen over een aantal inhoudelijke thema’s die voor zowel voor de Gezondheidsraad als de WUR actueel en relevant zijn.

Emely de Vet

Op 16 januari 2024 sprak prof. dr. Emely de Vet over de noodzaak om wetenschappelijke inzichten over gedragsverandering in te zetten voor systemische gezondheidsproblemen. De Vet lichtte er twee voorbeelden uit van systemische vraagstukken op het terrein van publieke gezondheid: obesitas en antibioticaresistentie.

Maartje Schermer

Prof. dr. Maartje Schermer sprak op 26 maart 2024 over ziekte en gezondheid als praktische begrippen. Deze begrippen zijn verre van eenduidig en er zijn verschillende definities, concepten en modellen in omloop. Tijdens de lezing liet Schermer zien hoe we op een pragmatische manier kunnen omgaan met dit pluralisme en vooral waar en waarom dit er voor de praktijk echt toe doet.

Marion Koopmans

Op 3 december 2024 belichtte prof. dr. Marion Koopmans nieuwe richtingen van onderzoek naar de veranderende dynamiek tussen virussen, omgeving en gastheren als aanvulling op de huidige initiatieven rondom pandemische paraatheid.

Op 1 januari 2025 ging Bart-Jan Kullberg met emeritaat. Hij was 5 jaar lang voorzitter van de Gezondheidsraad en blikt terug op de afgelopen jaren.

Omgaan met onzekerheden

'Ik startte in januari 2020 als voorzitter van de Gezondheidsraad en kort daarna brak de COVID-19-pandemie uit. Premier Rutte zei in die periode: "We nemen met 50% van de kennis 100% van de besluiten". Die uitspraak gaf mooi weer hoe wetenschap werkt. Het publiek kreeg voor het eerst een rechtstreeks kijkje in de keuken van de wetenschap en in hoe je wetenschap vertaalt naar beleid. Er was een onophoudelijke stroom van wetenschappelijke data. Het is de taak van een wetenschappelijke adviesraad als de Gezondheidsraad om het kaf van het koren te scheiden in die gigantische stroom van dagelijkse publicaties. Omdat er elke dag nieuwe gegevens kwamen, konden conclusies van vorige week ineens onjuist blijken of aanpassingen behoeven. Voor ons als wetenschappers is dat eigenlijk heel gewoon, maar waar de wetenschap gewend is aan onzekerheden, willen politiek en maatschappij natuurlijk graag zekerheid hebben. Dat betekent dat je elke keer heel goed moet uitleggen wat er verandert, wat de nieuwe inzichten zijn, wat je nog niet weet en hoe je dan toch tot een advies bent gekomen. Dat geldt eigenlijk voor alle adviezen van de Gezondheidsraad, maar in deze periode werd dat extra zichtbaar.'

Wetenschap als basis voor beleid

'Ik zie wetenschap als een onmisbare basis voor gezondheidsbeleid, omdat complexe problemen nu eenmaal te complex zijn om eendimensionaal te beantwoorden. De Gezondheidsraad brengt namens de wetenschappelijke wereld niet alleen de stand van de wetenschap over, maar denkt ook na over wat de beleidsopties zouden kunnen zijn. Je kunt pure wetenschappers hebben die de getallen op een rij zetten en die zonder interpretatie aan de ontvanger aanbieden. Dat is een goede vorm van wetenschap, maar dat is niet de rol van de Gezondheidsraad. Een volgende stap is dat je de data interpreteert. Daarmee neem je nog geen standpunt in over wat er zou moeten gebeuren. De mooiste manier van adviseren vanuit de wetenschap vind ik om wetenschap te analyseren, daar conclusies uit te trekken en dan een breed scala van opties op een rij te zetten, waarin ook kosten en uitvoeringsaspecten zitten. Ik zou er altijd voor pleiten om alle opties transparant, beargumenteerd en onbevooroordeeld te bespreken in een advies, zodat iedereen kan zien waarom de commissie uiteindelijk een voorkeur voor die ene optie heeft, maar ook andere afwegingen zou kunnen maken.'

Goed luisteren naar betrokkenen

'Op wetenschap gebaseerde gezondheidsadviezen kunnen alleen beredeneerd tot stand komen als je als raad en als commissies heel goed weet wat het politieke veld is, wat het maatschappelijke veld is en wat de wensen, behoeften en issues zijn die spelen bij alle belanghebbenden, zoals patiënten- en beroepsgroepen. Wetenschap is er juist bij gezondheidsadvisering ook ten dienste van de maatschappij. 
Een mooi voorbeeld daarvan vind ik het advies over fibromyalgie dat de raad in 2024 heeft uitgebracht. De Tweede Kamer vroeg hierover advies aan de Gezondheidsraad naar aanleiding van een burgerinitiatief. Je moet als raad dan heel goed weten wat er speelt en daar vanuit de wetenschap antwoord op geven. Dat kun je alleen maar doen door heel goed naar alle betrokkenen te luisteren. Dat betekent niet dat de wetenschappelijke onderbouwing van het advies anders is geworden, maar wel dat het begrip voor de noden, wensen en belangen van betrokkenen heel duidelijk doorklinkt in het advies.'

Prof. dr. Bart-Jan Kullberg was van 1 januari 2020 tot 1 januari 2025 voorzitter en momenteel erelid van de Gezondheidsraad en is emeritus hoogleraar Interne Geneeskunde en Infectieziekten aan het Radboudumc.