Hoe de adviezen landen in de omgeving
Met onze adviezen ondersteunen we regering en parlement in het maken van keuzes en nemen van besluiten voor gezondheidsbeleid. We maken inzichten uit de wetenschap zo toegankelijk en begrijpelijk mogelijk voor onze doelgroepen. In eerste instantie zijn dat de beleidsmakers. Het is in ieders belang dat zij snel grip krijgen op de kern van de boodschap én dit laagdrempelig kunnen delen met hun collega’s, met de betrokken beroeps- en belangengroepen en met iedereen die met het advies te maken krijgt. Ook als het gaat om hoe en waar onze adviezen landen, doen wij dat altijd met oog voor de omgeving. Hoe we dat aanpakken? We lichten hier enkele voorbeelden uit.
Eén beeld zegt meer…
‘Eén beeld zegt meer dan duizend woorden’ is een alom bekend spreekwoord. Het gebruik van beeld vergroot de toegankelijkheid van de adviezen van de Gezondheidsraad. Een krachtige video of een samenvattende illustratie helpt immers om de wetenschappelijke en veelal ingewikkelde onderwerpen eenvoudiger te begrijpen en beter te onthouden. Daarom is binnen de Gezondheidsraad in 2019 gewerkt aan een eenduidige beeldstrategie met als uitgangspunt: een sterk beeld is functioneel en feitelijk.
Door gebruik van video bij de adviezen Vaccinatie tegen gordelroos en Vaccinatie tegen HPV kunnen beleidsmakers de kernboodschap van de adviezen in 1 á 2 minuten tot zich nemen én delen met hun collega’s. Bovendien is het een laagdrempelige manier om de boodschap over te brengen bij belangrijke onderwerpen die een grote groep van de bevolking aangaan.
De figuren als onderdeel van een advies hebben toegevoegde waarde wanneer ze informatie voor de lezer sneller en eenvoudiger duidelijk maken dan met tekst alleen. Bijvoorbeeld doordat verhoudingen zichtbaar worden, of doordat een gedetailleerd verhaal wordt teruggebracht tot de essentie.
In het advies Bevolkingsonderzoek naar aneurysma van de abdominale aorta (AAA) geeft een infographic uitleg over het AAA-ziektebeeld (zie figuur 1). En in het advies Afkapwaarde in bevolkingsonderzoek darmkanker worden in één beeld de resultaten van de eerste ronde in het bevolkingsonderzoek weergegeven (zie figuur 2).
3-2-1- We zijn live!
In het voorjaar van 2019 organiseerde de Gezondheidsraad zijn eerste live webinar. Dit experiment was een initiatief van de Werkgroep Innovatie, waarin medewerkers van het secretariaat zelf initiatieven bedenken om vernieuwingen in gang te zetten. Met behulp van een webinar wordt het bereik van een advies vergroot en kunnen bijvoorbeeld beleidsmedewerkers, Tweede Kamerleden en beroepsgroepen actief worden meegenomen in de belangrijkste uitkomsten. Eventuele vragen of onduidelijkheden komen meteen boven tafel. Een webinar leent zich daarom met name voor adviezen waar veel behoefte is aan meer kennis bij de doelgroep en waar veel discussie valt te verwachten.
Tijdens deze eerste online uitzending presenteerden toenmalig voorzitter prof. dr. Pim van Gool, wetenschappelijk medewerker mr. dr. Rachèl van Hellemondt en onderzoeker dr. Elleke Landeweer de highlights van het signalement Goede Vertegenwoordiging. Ongeveer zeventig zorgverleners, patiënten, vertegenwoordigers en beleidsmakers hebben ingelogd om het webinar bij te wonen. De deelnemers kregen de kans om live vragen te stellen, zorgen te delen en cases voor te leggen. Dat er in het veld behoefte is aan meer duidelijkheid over goede vertegenwoordiging, bleek wel uit het grote aantal vragen dat tijdens de uitzending werd gesteld. Wetenschappelijk medewerker mr. dr. Rachèl van Hellemondt: “Na afloop heb ik nog van veel mensen uit het veld enthousiaste reacties gekregen. Het advies is bijvoorbeeld gedeeld onder specialisten in de ouderenzorg.” Het webinar lijkt ook een positieve bijdrage te leveren aan de doorwerking van dit ongevraagde advies. Rachèl: “Enkele maanden later bezocht ik een symposium van Mentorschap Nederland waar het advies centraal stond. Daar is meteen een stap gezet met het realiseren van de aanbeveling dat beroeps- en patiëntenverenigingen samen een handreiking opstellen over wat zorgverleners, patiënten en vertegenwoordigers van elkaar mogen verwachten.“
De eerste reacties van de deelnemers van het webinar waren positief. Ruim 70% van de kijkers gaf na afloop aan dat de inhoud goed aansloot bij hun dagelijkse praktijk. Bijna 80% vond een webinar een goed middel om meer informatie over een advies te delen. En bijna 82% gaf aan de uitzending na afloop te delen binnen hun netwerk. Nieuwsgierig geworden? Het webinar is nog terug te kijken via deze link.
Briefing voor beleid
Kort voor publicatie van een advies wordt regelmatig een briefing verzorgd door de commissiesecretaris. De briefing is bedoeld voor de betrokken beleidsambtenaren en de bewindslieden die beslissen of een advies wordt overgenomen en op welke wijze dat concreet vorm kan krijgen bij beleidsontwikkeling. In een presentatie wordt de kern van het advies uitgelegd, inzicht gegeven in de wetenschap die daaraan ten grondslag ligt en een toelichting op de aanpak van de commissie.
Een voorbeeld van een geslaagde briefing in 2019 was de presentatie over het advies De regulering van cybriden en chimaeren die een week voor publicatie werd verzorgd in het bijzijn van onder anderen minister Hugo de Jonge van VWS en de DG Volksgezondheid Angelique Berg. De adviesvraag was elf maanden eerder binnengekomen en ging over de vraag op welke wijze en onder welke voorwaarden de regulering van twee nieuwe mens-diercombinaties cybriden en chimaeren het beste kan plaatsvinden. Tijdens de briefing is uitleg gegeven over de mogelijke waarde van de ontwikkeling van deze mens-diercombinaties, waarbij (delen van) menselijke en dierlijke cellen worden samengebracht voor onderzoek naar onder meer de vroege embryonale ontwikkeling. Daarnaast werd ingegaan op de ethische, maatschappelijke en juridische aspecten die hierbij een rol spelen. Op die manier werden toehoorders stap voor stap meegenomen naar de conclusie van het advies: “Neem een toetsingskader op in een brede wettelijke regeling voor de beoordeling van de ethische en maatschappelijke aanvaardbaarheid en de veiligheidsrisico’s van mens-diercombinaties en andere controversiële biotechnologische ontwikkelingen”.
Dr. Sandy Litjens is coördinerend beleidsmedewerker Ethiek bij het ministerie van VWS en was als waarnemer betrokken bij het advies. Zij vond de briefing absoluut meerwaarde hebben: “Als waarnemer was ik natuurlijk al goed op de hoogte, maar met name voor de minister, de directeur-generaal en de directeur Publieke Gezondheid was dit heel zinvol. Zij konden op deze manier direct en hapklaar de kern van het advies horen. Zeer effectief en efficiënt om op deze manier als ministerie gebriefd te worden”.