jongGR pitcht nieuwe onderwerpen voor signaleringscommissie

Op de oproep om ideeën in te sturen voor nieuwe onderwerpen voor de Commissie Signalering gezondheid en milieu werd door onderzoekers met zeer verschillende achtergrond enthousiast gereageerd. Elf van hen werden op basis van hun inzending uitgenodigd om deel te nemen aan de bijeenkomst. Daar moesten zij dan wel in twee minuten helder proberen toe te lichten waarom dit een belangrijk onderwerp kan zijn voor een signalerend advies.

Mogelijke adviesonderwerpen

De aangedragen onderwerpen waren verschillend, maar een aantal ervan raakte elkaar ook. Zoals onderzoek naar het effect van microplastics die in het bloed van mensen terecht blijken te kunnen komen. Bij het onderzoek naar het effect van microplastics op de mens kunnen koeien goed als diermodel worden gebruikt, volgens een van de deelnemers. Koeien krijgen microplastics uit de leefomgeving binnen via hun voedsel en doordat zij “met hun poten in de klei” staan. En via producten van de koe kunnen microplastics weer in onze voedselketen terechtkomen. “De koe verdient een plek op de agenda”. Een andere invalshoek bij microplastics was dat deze onder andere kunnen zorgen voor celschade bij de mens en dat ze daardoor bijvoorbeeld metabole effecten kunnen hebben. Het binnenkrijgen van microplastics kunnen we daarom maar beter voorkomen. “Hoe kunnen we microplastics terugdringen in het milieu?” Twee deelnemers brachten het belang van veilig drinkwater naar voren. In afvalwater komen vaak microplastics, medicijnresten en bijvoorbeeld pesticiden voor, die er moeilijk uit te halen zijn door waterzuiveringsinstallaties. Alternatieven voor waterzuivering, zoals groene chemie, zouden daarom snel moeten worden onderzocht om ongewenste blootstellingen te voorkomen. Ons drinkwater is nu nog veilig, maar hoe zorgen we dat dit zo blijft? Ook dat moet worden onderzocht.

De aanwezigheid van medicijnen en met name opioïden in afvalwater was ook een van de onderwerpen. Het gebruik van opioïden brengt risico’s met zich mee voor de gezondheid door bijwerkingen en ze zijn verslavend. Daarnaast kunnen ze schadelijk zijn voor mens, dier en milieu want – zoals eerder ook naar voren kwam – de residuen kunnen niet volledig gezuiverd worden. Door dit medicijngebruik te meten in de riolen kunnen de cijfers worden gebruikt voor het bijhouden van gezondheidsstatistieken. Hier kan dan beleid mee worden vormgegeven of getoetst. “Rioolwateronderzoek is een goede en betrouwbare manier om deze gevaren voor de gezondheid en het milieu te signaleren.”

Vier deelnemers leggen de focus op voeding. Een van hen breekt een lans voor registratie en kwaliteitscontrole van voedingssupplementen die op de markt komen. Wetenschappelijk bewijs voor de werking ervan ontbreekt vaak, en sommige supplementen kunnen volgens haar zelfs schadelijk zijn voor de gezondheid, terwijl ze zonder recept verkrijgbaar zijn. “Laten we er iets aan doen!” Ook het positieve effect van moestuinieren op het eetgedrag bij kinderen kwam naar voren. Eetgedrag is van enorme invloed op onze gezondheid en leefomgeving, vertelt deze deelnemer. Denk hierbij aan intensieve veehouderij met uitstoot van ammoniak. Daarnaast zijn veel kinderen te zwaar en eten te weinig groente. “Een moestuin creëert bewustwording bij kinderen. Als we nu de zaadjes planten kunnen we daar later de vruchten van plukken.” Verder werd in relatie tot milieu door een andere deelnemer gesteld dat er meer nadruk zou moeten liggen op het eten van plantaardige voeding en zodoende het eten van (te) veel vlees en dus ook de intensieve veehouderij te reduceren. “Ik zou de Gezondheidsraad willen vragen te onderzoeken of een plantaardig dieet een gezond dieet is.” De vierde met de focus op voeding vroeg in haar presentatie aandacht voor toekomstbestendig landgebruik wat kansen biedt voor de volksgezondheid. Hiertoe zou geïnventariseerd moeten worden in welke mate landbouwgrond anders ingedeeld en behandeld kan worden ten gunste van het milieu en de volksgezondheid.

Twee deelnemers vroegen met hun onderwerpen aandacht voor luchtvervuiling en de effecten ervan op kinderen. Het aantal kinderen met astma op de intensive care neemt toe. Volgens deze onderzoekers groeien kinderen niet in een schone omgeving op, waardoor meer kinderen longproblemen ontwikkelen. Bij te vroeg geboren kinderen komen luchtwegklachten nog vaker voor, omdat de longen heel gevoelig zijn voor invloeden vanuit het milieu. Volgens de onderzoekers moeten meer gemeenten meedoen met het Schone lucht akkoord en moet luchtkwaliteit van primair belang zijn in de besluitvorming bij bijvoorbeeld het bouwen van huizen. “Het effect van luchtvervuiling op de gezondheid van kinderen is levenslang en onomkeerbaar.”

Toetsing

Na de presentaties zijn de onderwerpen in drie groepjes besproken en getoetst aan de volgende vier criteria:

1. Het betreft een milieu- of leefomgevingsfactor die van invloed is op de humane gezondheid;
2. Er is sprake van een substantiële bedreiging of kans voor de volksgezondheid (naar aard en/of omvang);
3. Het onderwerp is beleidsrelevant: er zijn handelingsopties voor de Nederlandse overheid;
4. Het probleem is urgent en/of er is snel beleidsactie nodig.

Hoe nu verder?

De Commissie Signalering gezondheid en milieu gaat aan de slag met de opbrengst uit deze bijeenkomst. De commissie zal bespreken of er onderwerpen zijn die aanleiding geven tot een signalerend advies. Het resultaat hiervan zal worden gedeeld met de deelnemers van deze bijeenkomst. Commissievoorzitter prof. Erik Lebret geeft aan het een heel inspirerende bijeenkomst te hebben gevonden en bedankt de jonge onderzoekers voor hun inzet en voor de presentaties.